تاثیر روغن کنجد در کاهش قند خون

آیا یک روغن گیاهی می‌تواند در کاهش قند خون نقش داشته باشد؟ روغن کنجد، که از دانه‌های مغذی کنجد استخراج می‌شود، به دلیل ترکیبات ارزشمند خود سال‌هاست مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. بسیاری از افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که با نوسانات قند خون روبه‌رو هستند، به دنبال راهکارهای طبیعی برای مدیریت شرایط خود می‌گردند. در این میان، روغن کنجد به عنوان یکی از گزینه‌های مؤثر مطرح شده است. اما پرسش اصلی اینجاست که تحقیقات علمی چه می‌گویند و این روغن دقیقاً چگونه می‌تواند بر کنترل قند خون اثر بگذارد؟

آیا روغن کنجد قند خون را پایین می‌آورد؟

روغن کنجد به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی مانند سزامولین و ویتامین E و همچنین اسیدهای چرب مفید، می‌تواند به بهبود عملکرد انسولین و کاهش مقاومت سلول‌ها در برابر آن کمک کند. همین ویژگی باعث می‌شود مصرف متعادل روغن کنجد در رژیم غذایی، نقش مؤثری در کاهش و کنترل قند خون داشته باشد. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که افراد دیابتی با مصرف منظم این روغن گیاهی، نوسانات قند خون کمتری تجربه می‌کنند. البته باید توجه داشت که مصرف بیش از حد آن توصیه نمی‌شود و بهتر است زیر نظر پزشک یا متخصص تغذیه استفاده شود.

دلیل علمی تأثیر روغن کنجد 

تأثیر روغن کنجد بر کاهش قند خون بیشتر به خاطر ترکیب خاصی از لیگنان‌ها مثل سزامین و سزامولین است. این ترکیبات با خاصیت ضدالتهابی و تنظیم آنزیم‌های کبدی، به تعادل متابولیسم گلوکز کمک می‌کنند. از طرف دیگر، اسیدهای چرب غیراشباع موجود در روغن کنجد باعث بهبود گردش خون و افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین می‌شوند. در نتیجه، قند خون سریع‌تر وارد سلول‌ها شده و میزان آن در خون کاهش می‌یابد.

بهترین شیوه مصرف برای افراد دیابتی

مصرف روغن کنجد برای افراد دیابتی باید در حد متعادل باشد تا هم از خواصش بهره‌مند شوند و هم دچار زیاده‌روی نشوند.

میزان مصرف توصیه‌شده روزانه

پژوهش‌ها نشان می‌دهد که مصرف متعادل روغن کنجد می‌تواند به بهبود کنترل قند خون کمک کند، اما زیاده‌روی در آن ممکن است منجر به اضافه وزن یا مشکلات گوارشی شود. میزان مناسب برای افراد دیابتی معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ میلی‌لیتر در روز (معادل یک تا دو قاشق غذاخوری) در نظر گرفته می‌شود. این مقدار کافی است تا بدن از ترکیبات مفید مانند لیگنان‌ها و اسیدهای چرب غیراشباع بهره‌مند شود، بدون اینکه بار اضافی کالری به رژیم غذایی تحمیل شود.

روش‌های مناسب استفاده در تغذیه

برای بهره‌مندی از خواص روغن کنجد، بهتر است آن را در غذاهایی استفاده کرد که حرارت کمی دارند. افزودن روغن کنجد به سالاد، سبزیجات بخارپز، سوپ یا حتی روی برنج و خوراک‌های آماده، بهترین راهکار است. این شیوه مصرف نه تنها باعث حفظ ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و اسیدهای چرب مفید می‌شود، بلکه طعمی خوشایند و متفاوت به غذاها می‌دهد. استفاده از روغن کنجد به این شکل، به ویژه برای افراد دیابتی، باعث می‌شود مواد مغذی بدون تغییر به بدن برسد.

پرهیز از حرارت بالا

یکی از نکات مهم در مصرف روغن کنجد، اجتناب از قرار دادن آن در حرارت‌های بالا مانند سرخ‌کردن عمیق است. حرارت زیاد می‌تواند موجب تخریب ترکیبات حساس مانند ویتامین E و لیگنان‌ها شود و حتی منجر به تولید رادیکال‌های آزاد گردد که برای بدن مضر هستند. از این رو، مصرف روغن کنجد در پخت‌وپز سبک یا به صورت خام، بهترین گزینه برای حفظ خواص ضدالتهابی و کنترل‌کنندگی قند خون است.

ترکیب با داروهای کاهنده قند خون

مطالعات بالینی نشان داده‌اند که مصرف روغن کنجد در کنار برخی داروهای دیابت مانند گلیبن‌کلامید می‌تواند اثر این داروها را تقویت کند و به کاهش بهتر قند خون منجر شود. با این حال، این موضوع نیازمند احتیاط است؛ زیرا ترکیب هم‌زمان ممکن است باعث افت بیش از حد قند خون شود. بنابراین، افرادی که داروهای کاهنده قند خون مصرف می‌کنند، باید استفاده از روغن کنجد را تنها تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه انجام دهند.

نقش جایگزینی در رژیم غذایی

یکی از بهترین راهکارها برای بهره‌بردن از خواص روغن کنجد، جایگزین کردن آن با روغن‌های ناسالم مانند روغن‌های سرخ‌کردنی یا حاوی چربی‌های ترانس است. این جایگزینی نه تنها به کنترل قند خون کمک می‌کند، بلکه در بهبود سلامت عمومی، کاهش سطح کلسترول و پیشگیری از بیماری‌های قلبی نیز نقش دارد. استفاده تدریجی از روغن کنجد به جای روغن‌های مضر، می‌تواند تغییر بزرگی در کیفیت رژیم غذایی ایجاد کند و برای افراد دیابتی یک انتخاب هوشمندانه باشد.

نکات احتیاطی هنگام مصرف روغن کنجد

مصرف روغن کنجد اگرچه برای سلامت قلب و کنترل قند خون مفید است، اما رعایت چند نکته احتیاطی ضروری می‌باشد:

• حساسیت به کنجد: برخی افراد دچار آلرژی به کنجد هستند؛ در این صورت مصرف روغن کنجد می‌تواند موجب واکنش‌های آلرژیک مانند خارش، تورم یا مشکلات گوارشی شود.
• زیاده‌روی در مصرف: روغن کنجد سرشار از اسیدهای چرب و کالری است؛ مصرف بیش از دو قاشق غذاخوری در روز می‌تواند منجر به اضافه‌وزن و در نتیجه تشدید مشکلات متابولیکی شود.
• تداخل با داروها: روغن کنجد ممکن است اثر داروهای کاهنده فشار خون و داروهای ضد دیابت را تقویت کند و باعث افت شدید فشار یا قند خون شود؛ بنابراین بیماران باید تحت نظر پزشک مصرف کنند.
• حرارت بالا: حرارت دادن بیش از حد روغن کنجد باعث از بین رفتن آنتی‌اکسیدان‌ها و ایجاد ترکیبات مضر می‌شود؛ بهتر است در پخت‌وپز سبک یا به‌صورت خام مصرف شود.
• شرایط نگهداری: این روغن به نور و گرما حساس است، باید در ظرف تیره، در محیط خنک و دور از نور مستقیم نگهداری شود تا خواصش حفظ شود.

جمع‌بندی
روغن کنجد به دلیل داشتن ترکیبات ارزشمندی مانند لیگنان‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب غیراشباع، می‌تواند در بهبود متابولیسم گلوکز و کاهش قند خون نقش مؤثری داشته باشد. مصرف منظم و متعادل آن به‌عنوان جایگزینی سالم برای روغن‌های ناسالم، به کنترل دیابت و ارتقای سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. با این حال، زیاده‌روی در مصرف، استفاده در حرارت بالا یا بی‌توجهی به شرایط نگهداری می‌تواند اثرات منفی به همراه داشته باشد. بنابراین بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که روغن کنجد در کنار رژیم غذایی متعادل، فعالیت بدنی و تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه مصرف شود.