خطر پنهان در شیره انگور که افراد دیابتی باید بدانند!

آیا هر ماده‌ی طبیعی الزاماً برای سلامت مفید است؟ این سوال درباره بسیاری از خوراکی‌های سنتی، از جمله شیره انگور، مطرح می‌شود. شیره انگور به‌دلیل طعم شیرین و خواص مقوی، جایگاه ویژه‌ای در تغذیه سنتی دارد و سال‌هاست به‌عنوان یک منبع انرژی طبیعی در بسیاری از خانه‌ها مصرف می‌شود. اما همین شیرینی، باعث شده تا نگرانی‌هایی درباره تأثیر آن بر قند خون، به‌ویژه در میان افراد دیابتی یا کسانی که رژیم غذایی خاصی دارند، ایجاد شود.
در ادامه ابتدا درباره‌ی شیره انگور و ترکیباتش صحبت خواهیم کرد، سپس اثرات آن بر قند خون را بررسی می‌کنیم تا آیا واقعاً باید از آن پرهیز کرد یا می‌توان با احتیاط از فوایدش بهره برد.

شیره انگور چیست؟

شیره انگور یکی از فرآورده‌های سنتی و پرمصرف در تغذیه ایرانی است که از جوشاندن و غلیظ کردن آب انگور به‌دست می‌آید. در روش سنتی، انگورهای رسیده را فشرده کرده و آب آن را استخراج می‌کنند. سپس این عصاره روی حرارت ملایم جوشانده می‌شود تا بخش زیادی از آب آن تبخیر شده و ماده‌ای غلیظ، شیرین و قهوه‌ای‌رنگ به‌دست آید.
شیره انگور طعمی قوی و شیرین دارد و معمولاً در وعده صبحانه، همراه با ارده، نان یا مغزها مصرف می‌شود. این ماده، به‌دلیل طبیعی بودن، در نگاه بسیاری از افراد جایگزینی سالم برای شیرین‌کننده‌های صنعتی به‌شمار می‌رود.
از نظر ارزش غذایی، شیره انگور سرشار از قندهای طبیعی مانند گلوکز و فروکتوز است و انرژی زیادی تولید می‌کند. به‌طور میانگین، هر ۱۰۰ گرم از آن حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ کیلوکالری انرژی دارد. همچنین دارای مواد معدنی مفیدی مانند آهن، پتاسیم، کلسیم و مقداری ویتامین‌های گروه B است.

آیا شیره انگور باعث افزایش قند خون می‌شود؟

فرض کنید میخواهیم آتش روشن کنیم، می‌توانیم از یک تکه چوب بزرگ استفاده کنیم که آرام و طولانی می‌سوزد، یا می‌توانیم بنزین بریزیم که خیلی سریع آتش می‌گیرد اما زود هم خاموش می‌شود.
قند موجود در مواد غذایی هم همین‌طور عمل می‌کند. مواد غذایی مثل حبوبات و سبزیجات، مثل همان چوب بزرگ هستند که قند را آرام وارد خون می‌کنند. به این مواد می‌گوییم که شاخص گلیسمی پایین دارند.
اما شیره انگور مثل بنزین روی آتش است. در فرآیند تهیه شیره انگور، فیبر انگور حذف می‌شود و قند به شکل خالص و سریع جذب می‌شود. این یعنی قند به سرعت وارد خون شده و شاخص گلیسمی آن بالا است.
وقتی قند سریع وارد خون می‌شود، لوزالمعده مجبور می‌شود مقدار زیادی انسولین ترشح کند تا قند را کنترل کند. این فشار مکرر می‌تواند در طولانی‌مدت به بدن آسیب بزند.

مصرف شیره انگور برای افراد دیابتی

افراد مبتلا به دیابت باید در مصرف شیره انگور دقت زیادی داشته باشند، زیرا این ماده حاوی قند بالایی است و می‌تواند به‌سرعت قند خون را افزایش دهد. به همین دلیل، در بسیاری از موارد توصیه می‌شود یا از مصرف آن خودداری کنند یا فقط با مشورت پزشک و در مقدار محدود مصرف شود.
ترکیب شیره انگور با مواد غذایی‌ای که شاخص گلیسمی پایین‌تری دارند (مانند نان سبوس‌دار، مغزها یا ارده (که سرشار از چربی‌های مفید و پروتئین است)  می‌تواند سرعت جذب قند را کاهش دهد و از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری کند. با این حال، تصمیم نهایی درباره مصرف شیره انگور باید با در نظر گرفتن شرایط جسمی هر فرد و تحت نظر پزشک گرفته شود.

راهکارهایی برای مصرف سالم‌تر شیره انگور

برای اینکه شیره انگور را به شکلی سالم‌تر مصرف کنید، چند نکته مهم وجود دارد:
• محدود کردن مصرف روزانه:  به یاد داشته باشید که شیره انگور بسیار پرکالری و سرشار از قند است. مصرف روزانه خود را به یک تا دو قاشق غذاخوری محدود کنید.
• مصرف در وعده صبحانه: خوردن شیره انگور همراه با صبحانه می‌تواند به کنترل بهتر قند خون کمک کند، چون بدن در ابتدای روز انرژی بیشتری دارد و قند سریع‌تر مصرف می‌شود.
• ترکیب با مواد فیبر دار یا مغزها: وقتی شیره انگور را با مواد حاوی فیبر مثل نان سبوس‌دار یا مغزها مصرف می‌کنید، جذب قند در بدن کندتر شده و فشار کمتری به قند خون وارد می‌شود.
• جایگزین‌های بهتر برای دیابتی‌ها: اگر مبتلا به دیابت هستید یا می‌خواهید قند خونتان را بهتر کنترل کنید، می‌توانید به جای شیره انگور از شیرین‌کننده‌های طبیعی با شاخص گلیسمی پایین‌تر مثل استویا ویا میوه‌های تازه استفاده کنید.

سخن پایانی
شیره انگور، با اینکه ماده‌ای طبیعی و پرانرژی است، در اصل یک منبع غلیظ از قندهای ساده محسوب می‌شود که می‌تواند قند خون را به سرعت افزایش دهد. بنابراین، توصیه می‌شود افراد دیابتی از مصرف شیره انگور خودداری کنند یا تنها با مشورت پزشک و با احتیاط بالا آن را مصرف نمایند. در افراد سالم نیز، مصرف متعادل و محدود شیره انگوربه ‌ویژه در ترکیب با مواد غذایی حاوی پروتئین و چربی مانند ارده، می‌تواند از افزایش سریع قند خون جلوگیری کند.